Δημοσιεύθηκε: 15/04/2013

Έρευνα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας έδειξε ότι τα νοικοκυριά στη βόρεια Ευρώπη έχουν πολύ λιγότερο καθαρό πλούτο από εκείνα της νοτίου Ευρώπης. Το μέσο καθαρό περιουσιακό στοιχείο του γερμανικού νοικοκυριού είναι λιγότερο από 200.000 ευρώ, ενώ στην Ισπανία είναι 300.000 ευρώ και στην Κύπρο 670.000 ευρώ. Όχι, δεν πρόκειται για τυπογραφικό λάθος.

Οι γερμανικές εφημερίδες «ούρλιαζαν» ότι οι φτωχοί Γερμανοί σώζουν τους πλούσιους Κυπρίους. Αυτή η ερμηνεία είναι εσφαλμένη, αλλά η αλήθεια πίσω από αυτά τα μπλεγμένα ευρήματα είναι ακόμη πιο ενοχλητική. Εκείνο που δείχνει η έρευνα δεν είναι οι διαφορές στον πλούτο, αλλά στις de facto συναλλαγματικές ισοτιμίες ανάμεσα στις οικονομίες της ευρωζώνης. Δεν είναι βαρόμετρα του καθαρού πλούτου, αλλά των ανισορροπιών. Και είναι τεράστια.

Από την αρχή της ευρωζώνης, οι μισθοί και οι τιμές καταναλωτή έχουν παραμείνει σχετικά σταθεροί στη Γερμανία. Στη νότια Ευρώπη, τα γενικά επίπεδα μισθών και τιμών ανέβαιναν, χρόνος έμπαινε, χρόνος έβαινε. Στο σύνολο της περιόδου, αυτή η επίμονη απόκλιση του πληθωρισμού δημιούργησε μεγάλες διαφορές στις τιμές των ενεργητικών. Γι? αυτό και ένα διαμέρισμα στο Μιλάνο κοστίζει πολύ περισσότερο από ένα διαμέρισμα στο Μόναχο, στην πόλη με τις υψηλότερες τιμές ακινήτων στην Γερμανία. Με ένα «γερμανικό» ευρώ αγοράζεις περισσότερη ακίνητη περιουσία στο Μόναχο, απ? όσο αγοράζεις με ένα «ιταλικό» ευρώ στο Μιλάνο.

Στη φρενήρη γερμανική συζήτηση γι' αυτά τα στοιχεία, το επίκεντρο τίθεται στο ενδιάμεσο σημείο πλούτου - το στατιστικό σημείο που δείχνει την ακριβώς ενδιάμεση τιμή. Στην ενδιάμεση τιμή, η απόκλιση είναι ακόμη πιο ακραία. Σε χώρες με ακραία μεγάλες διαφορές πλούτου, όπως η Γερμανία, όπου οι λίγοι, πολύ πλούσιοι, άνθρωποι κατέχουν μεγάλο κομμάτι γης και ακινήτων, η ενδιάμεση τιμή είναι πολύ χαμηλότερη από τον μέσο όρο.

Με βάση τις ενδιάμεσες τιμές, τα γερμανικά νοικοκυριά καταλαμβάνουν την τελευταία θέση από όλες τις χώρες της ευρωζώνης, με καθαρό πλούτο μόλις 51.000 ευρώ, ενώ στην Κύπρο είναι 267.000 ευρώ. Η εξήγηση γι' αυτήν την απόκλιση είναι τα χαμηλά επίπεδα ιδιοκτησίας ακινήτων στη Γερμανία - που είναι αρκετά κάτω από το 50%. Αυτό σημαίνει ότι ο μέσος Γερμανός δεν έχει σπίτι, ενώ ο μέσος Κύπριος και Ισπανός έχουν.

Η ενδιάμεση τιμή είναι η στατιστική τιμή που αναφέρεις όταν θέλεις να δείξεις ότι ο τυπικός Γερμανός είναι φτωχότερος από τον τυπικό Ισπανό. Αλλά είναι μια ανούσια δήλωση, γιατί βασίζεται στη διανομή εισοδήματος εντός των κρατών. Αν θέλεις να κάνεις τη σύγκριση για όλες τις χώρες, είναι καλύτερο να χρησιμοποιήσεις τον μέσο όρο. Η απόκλιση εκεί δεν είναι τόσο δραματική, αλλά είναι και πάλι πολύ μεγάλη.

Αν ο μέσος γερμανικός καθαρός πλούτος είναι 200.000 ευρώ ανά νοικοκυριό και ο μέσος ισπανικός είναι 300.000 ευρώ και αν επιπλέον πιστεύω ότι οι Γερμανοί δεν είναι πραγματικά λιγότερο πλούσιοι ως κράτος, ανά νοικοκυριό, τότε αυτή η απόκλιση μου λέει το ελάχιστο μέγεθος κατά το οποίο η Γερμανία και η Ισπανία θα χρειαστεί να προσαρμόσουν τους πραγματικούς συναλλαγματικούς μηχανισμούς.

Στην πραγματικότητα, η απόκλιση πιθανότατα είναι μεγαλύτερη. Τυχαίνει να πιστεύω ότι το μέσο γερμανικό νοικοκυριό είναι πλουσιότερο από το μέσο ισπανικό. Αν η υπόθεσή μου είναι σωστή, τότε η απόκλιση ανάμεσα στη Γερμανία και την Ισπανία, όπως φαίνεται σε αυτά τα στοιχεία, θα πρέπει να είναι ακόμη υψηλότερη.

Σε μια νομισματική ένωση, η προσαρμογή μπορεί να γίνει μέσα από πραγματικές κινήσεις σε μισθούς και τιμές. Αφού στη Γερμανία δεν υπάρχει πληθωρισμός και πιθανότατα δεν θα υπάρξει στο μέλλον, δεν βλέπω καμία πιθανότητα να γίνει αυτό, ούτε στο μακροπρόθεσμο μέλλον. Το συμπέρασμά μου είναι ότι, μακροπρόθεσμα, αυτή η προσαρμογή θα γίνει εν τέλει μέσω ονομαστικής αλλαγής στις συναλλαγματικές ισοτιμίες - που σημαίνει ότι κάποιος θα πρέπει να εγκαταλείψει το ευρώ ή να προσφύγει σε παράλληλο νόμισμα.

Με άλλα λόγια, αν η ίδια νομισματική μονάδα μας δίνει ένα υψηλότερο μέγεθος πλούτου για την Ισπανία απ? ό,τι για τη Γερμανία, και όταν επίσης γνωρίζεις ότι αυτό δεν μπορεί να είναι αλήθεια, τότε θα πρέπει να υπάρχει κάποιο λάθος στο νόμισμα.

Η άλλη πιθανή λύση είναι ότι θα μπορούσε να υπάρχει πρόβλημα με τα στοιχεία, αλλά δεν διακρίνω κάποιο λάθος στις στατιστικές τεχνικές που χρησιμοποιεί η ΕΚΤ. Ίσως έκαναν λάθος με τις τιμές των σπιτιών. Οι στατιστικολόγοι πράγματι έχουν δυσκολία στην αποτύπωση των διολισθήσεων στις τιμές ακινήτων μετά τις φούσκες. Αλλά αυτού του είδους η ανακολουθία δεν μπορεί να εμφανίζεται τόσο ευρέως.

Πράγματι, αυτή η άποψη επαληθεύεται και από ανεπίσημα στοιχεία. Ανατρέχοντας στο 1999, η εμπειρία μου ήταν ότι τα εστιατόρια και τα ταξί στο Βερολίνο ήταν φθηνότερα από τα εστιατόρια ή τα ταξί στο Παρίσι, αλλά οι διαφορές έχουν γίνει τώρα ακραίες. Περιέργως, η απόκλιση τιμών επηρεάζει και τα εμπορεύσιμα αγαθά: οι ευρωπαϊκές διακρατικές λιανικές αγορές δεν λειτουργούν αποδοτικά.

Όλα αυτά οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η νομισματική μονάδα δεν είναι πραγματικά ίδια σε όλη την ευρωζώνη - ότι η Ισπανία και η Γερμανία έχουν διαφορετικά ευρώ. Κι αυτός είναι επίσης ο λόγος που πιστεύω ότι οι Νότιοι Ευρωπαίοι έχουν κάθε λόγο να μεταφέρουν τις αποταμιεύσεις τους σε λογαριασμούς του Βορρά ?γιατί μόνο με αυτόν τον τρόπο φαίνεται ότι μπορούν να διατηρήσουν την αξία των ευρώ τους μακροπρόθεσμα.

Βεβαίως, δεν περιμένω από την ΕΚΤ η από άλλον ευρωπαϊκό θεσμό να παραδεχτεί ότι το ευρώ δεν είναι το ίδιο στη Γερμανία όπως στην Ισπανία. Είναι η δουλειά τους να το διαψεύδουν. Όμως η επιβολή ελέγχων κεφαλαίου στην Κύπρο έχει δημιουργήσει ένα προηγούμενο. Τώρα έχει νέο νόμισμα. Ονομάζεται το κυπριακό ευρώ. Σύμφωνα με την έρευνα της ΕΚΤ, η Γερμανία έχει επίσης το δικό της νόμισμα, το γερμανικό ευρώ, και είναι θεαματικά υποτιμημένο.

Πηγή: Euro2day